Va, vis et deviens

Gisteravond ben ik naar een film geweest die mij werkelijk tot tranen toe geroerd heeft.
Ik had er weinig verwachtingen van. Een Franse film, over Ethiopische joden (Falasha’s), die na de hongersnood van 1984 naar het Beloofde Land werden gebracht. Operatie Mozes werd deze luchtbrug genoemd.
Wat een onverwacht prachtige film was het.

We zien een vrouw, met in haar armen haar stervende zoon. Luttele uren voor het vliegtuig vertrekt sterft de zoon. Gebroken en zonder kind staat ze in de rij voor het vervoer naar de luchthaven, als een ander jongetje haar hand vast pakt. Ze kijkt achterom, en ziet de moeder van het jongetje haar wanhopig dwingend aankijken: “Neem mijn zoon mee, en laat hem hier niet van de honger omkomen.” Kort daarvoor zagen we de christelijke vrouw afscheid nemen van haar negenjarig zoontje, met de woorden “Va, vis et deviens.” (Ga, leef en word mens.)
In Israël aangekomen sterft zijn ‘nieuwe’ moeder. Voor ze stierf drukte ze hem op het hart deze kans op een beter leven te grijpen, maar zijn echte moeder nooit te vergeten.
Daar staat hij dan. Met een dubbele leugen: hij is niet de zoon van de vrouw waarmee hij kwam, én hij is geen Jood. Hij moet zijn geheim goed bewaren, er zaten veel niet-Joodse ‘bedriegers’ tussen de vluchtelingen, die zonder pardon uitgezet werden.
Door de Israëlische autoriteiten wordt hij Schlomo genoemd, en hij wordt geadopteerd door een Frans-joods echtpaar.
Na grote aanpassingsproblemen, hij mist zijn echte moeder en zijn geboorteland verschrikkelijk, begint hij zich thuis te voelen in het nieuwe land en bij zijn nieuwe ouders. Hij wordt volkomen als Jood opgevoed en voelt zich Jood. Toch drukt zijn geheim zwaar op hem. Hij heeft één vertrouweling, een oude Ethiopische Jood uit hetzelfde kamp in Soedan waar hij ook vandaan komt.
Hij vertrekt naar Parijs om geneeskunde te studeren, en trouwt als hij terug komt met een blanke joodse vrouw die hij al tien jaar kent.
Het gaat allemaal niet zonder slag of stoot. Nog steeds durft hij zijn geheim niet prijs te geven. En nog steeds wordt hij verscheurd door het verlangen naar zijn moeder en zijn moederland.

Wat een verhaal, wat een film, wat een acteurs. Ik ben niet snel lyrisch over een film, maar dit was de mooiste film die ik gezien heb in jaren, misschien wel ooit.
Ik huilde met hem mee, ik huilde met zijn achtergebleven moeder mee, ik huilde met zijn adoptief moeder mee toen ze eindelijk de sleutel had gevonden om hem te bereiken, om hem thuis te laten voelen in dat vreemde land waar hij totaal niets mee had.
Hij is arts en vertrekt naar Ethiopië. Het einde van de film was als gehoopt. Niet het allerontroerendste moment van de film, maar wel hartverscheurend.
Zijn moeder... wat een onbaatzuchtige liefde, wat een lijden.